зэман

1. время (длительность)

/ Дунейм къыщыхъу, щекIуэкI, тет псоми я щыIэныгъэм и кIыхьыгыу илъэс, мазэ, махуэ, сыхьэт, дакъикъэ сыт хуэдэхэмкIэ къалъытэращ.

* Къазий-Мухьэмэд абэ гуфIакIэм къыдихащ, дыуэм хуэдэу зэкIуэцIылъхьа, зэманым гъуэжь ищIыжа тхылъымпIэ. Ш. А.

2. время, отрезок времени

/ Дакъикъэ, сыхьэт, махуэ, илъэс сытхэу зэкIэлъыпыту екIуэкIхэм ящыщу зы пычыгъуэ.

Зэман куэд дэкIащ. Зэманыр псынщIэу кIуащ.

* Ар {Нэгумэ Шорэ} къыщалъхуар тэмэму къахутэн мурад яIэу иужьрей зэманым яужь ихьахэщ. Н. Ш.

3. время, период, эпоха

/ ЦIыхухэм, лъэпкъым, къэралым я гъащIэм ехьэлIа Iуэхугъуэ гуэрым и лъэхъэнэ.

Зауэ зэман. Пащтыхьым и зэман. Зэман бзаджэ. Пасэ зэман.

* Къылышбийм и зэманым хуэдэжкъым нобэрей зэманыр. Iуащхь.

4. время, определенный, известный момент; пора чего-л.

/ Iуэхугъуэ гуэрым щичэзу; пIалъэ пыухыкIа.

Лэжьэгъуэ зэман. Зыгъэпсэхугъуэ зэман. Зэманыр икIащ.

* Шумахуэ... генеральнэ репетицэм шщыкIуэну зэманри къэсащ. Хь. Хь.

5. грамм. время

/ Глаголым къиIуатэ лэжьыгъэр, псалъэр щыжаIэ уахътым е нэгъуэщI зы уахъты гуэрым зэрыхщыт щIыкIэр къэзыгъэлъагъуэ глагол формэщ.

Ит зэман. БлэкIа зэман. КъэкIуэну зэман.

А зэманым в то время, в те времена.

* Ди усакIуэр а зэманым жанащ. П. Б.

И зэманым вовремя.

* И зэманым хэпсар хьэсэпэм къыщожьэ. (погов. )

И зэману = и зэманым.

Зы зэман {зэ} 1) когда-нибудь 2) наконец, в конце концов. Зы зэман {зэ} игу къэкIыжащ.